Rejimine Göre Akarsular

Akarsuların debilerinin yıl içerisinde gösterdikleri değişiklikler rejim olarak adlandırılır. Akarsuların rejimini etkileyen faktörleri iklim, kar erimeleri, bitki örtüsü, akarsunun uzunluğu ve beşeri faktörler olarak sıralayabiliriz. Rejimi etkileyen en önemli faktör ise iklimdir (yağış rejimi).Akarsular rejimlerine göre 4 dörde ayrılırlar.

Düzenli Rejimli Akarsular

Düzenli rejim 

Yıl içerisinde debisi fazla değişmeyen akarsular düzenli rejimli olarak ifade edilirler. Düzenli rejimli akarsular genellikle Ekvatoral iklimin ve Okyanusa l iklimin hüküm sürdüğü bölgelerde görülür. Güney Amerika'da bulunan Amazon, Orta Batı Afrika'da bulunan Kongo nehirleri düzenli rejimli akarsulara örnektir. Amazon nehri dünyanın en fazla su taşıyan nehridir.Kongo nehri ise Afrika'da debisi en fazla olan nehirdir.

Düzensiz Rejimli Akarsular

Düzensiz rejim

Yıl içerisinde debisinde belirgin değişiklik olan akarsular düzensiz rejimli olarak ifade edilir. Akdeniz, Karasal, Savan, Muson iklimi gibi düzensiz yağış rejimlerine sahip olan iklimlerin hüküm sürdüğü yerlerdeki genellikle düzensiz rejimlidir. Ülkemizin akarsularına bakıldığında en düzenli rejimli olan akarsular Karadeniz bölgesindedir. Akdeniz ve Karasal iklim bölgelerimizi de bulunan akarsular düzensiz rejime sahiptir. Hindistan'daki Ganj ve İndus nehirleri düzensiz rejime sahip olan akarsulara örnek verilebilir.

Karma Rejimli Akarsular

Karma rejim

Yıl içerisinde debisinde birden fazla azalma ve artma görülen akarsular karma rejimli olarak ifade edilir. Bu akarsular genellikle birden fazla iklim bölgesinden geçen uzun boylu akarsulardır. Afrika'da bulunan, 6.600 civarındaki uzunluğu ile dünyanın en uzun nehri konumunda olan ve Akdeniz'e dökülen Nil nehri karma rejimli akarsulara örnektir. Bunun dışında ülkemizden de geçen Fırat nehri de karma rejimli akarsulara örnektir.

Sel Rejimli Akarsular

Sel rejim

Karasal iklim bölgelerinde vadileri derin olmayan ilkbahar yağışları ile taşkınlara neden akarsular sel rejimli olarak ifade edilir. Karasal iklim bölgelerinde görülür, ülkemizde İç Anadolu bölgesinde bu tür akarsulara rastlanır. Sel rejimine sahip akarsular sağanak yağmurlar ile çok kısa bir süre içerisinde kabarır ve şiddetli akar. Akarsu vadisinin eğimi fazla ise yıkıcı etkiye neden olabilir.

Değerlendirme Testi

Nil ve Amazon nehirlerinin rejimi sırası ile aşağıdaki şıklardan hangisinde doğru olarak verilmiştir ?

A - Sel rejimli ve Düzenli rejimli

B - Düzenli rejimli ve Düzensiz rejimli

C - Karma rejimli ve Düzenli rejimli 

D - Karma rejimli ve Düzensiz rejimli