Fiziksel ve Kimyasal Çözülme

Yeryüzündeki kayaçların çözülmesi sonucu toprak oluşur. Toprak oluşum süreci çözülme olayına göre değişir. Çözülme olayları ise sıcaklık, gece gündüz arası sıcaklık farkı ve yağış miktarına bağlıdır. İki tip çözülme olayı vardır.

Fiziksel Çözülme

Çöl

Bir diğer adı mekanik çözülmedir. Fiziksel çözülme, kayaların kimyasal yapılarında değişlik olmadan ana kayanın ufak ufak parçalanması olayıdır. Gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkının fazla olduğu bölgelerde görülür. Gündüz aşırı sıcaktan dolayı genleşen kayaçlar, gece çok soğuktan dolayı büzüşürler bu olay sonucu kayaçlar ufak ufak parçalanmaya başlar. Gece gündüz sıcaklık farkı nem miktarına bağlıdır.Fiziksel çözülme nemsiz bölgelerde görülür denilebilir. İklim olarak bakıldığında kurak ve yarık kurak iklimlerde etkilidir. Örneğin çöller, kutuplar, karaların iç kesimleri, yüksek dağlık alanlar fiziksel çözülmenin etkili olduğu alanlardır. Bunların içinde en etkili olduğu alan çöl alanlarıdır. Çöller bilindiği gibi gündüzleri çok sıcak geceleri ise çok soğuktur bu durumdan dolayı çöllerde fiziksel çözülme etkilidir. Su kaynakları bakımından fakir olan karaların iç kesimlerinde de nem azlığından dolayı fiziksel çözülme etkilidir. Dağların yüksek kesimlerinde ve kutuplarda buz çatlatması yoluyla fiziksel çözülme görülür. Kayaçların çatlaklarından giren yağmur suları sıcaklığın donma noktasına düştüğü vakit katılaşarak hacmi genişler ve basınca dayanamayan kayaç çatlar ve fiziksel çözülme gerçekleşir.  Fiziksel çözülmenin görüldüğü yerlerde toprak oluşum süreci yavaştır.

Çöl iklimi haritası

Fiziksel çözülmenin görüldüğü iklimler ; 

1. Çöl iklimi
2. Tundra iklimi
3. Kutup iklimi
4. Sert Karasal
5. Ilıman Karasal

Kimyasal Çözülme

Ekvatoral bölge

Kimyasal çözülme, kayaçların kimyasal yapıları bozularak parçalanma, ufalanma ve ayrışma olayıdır. Nemli ve gece gündüz sıcaklık farkının fazla olmadığı bölgelerde görülür. En önemli etken suyun varlığıdır. Sıcaklık ise hızlandırıcı etki yapar. Yani bölge nemli ise sıcaklığın fazla olması kimyasal çözülmeyi hızlandırır sıcaklık az ise kimyasal çözülme daha yavaş gerçekleşir.  Yalnız dikkat edin sıcaklık farkı fazla olmalıdır demiyorum sıcaklık fazla olursa kimyasal çözülme daha hızlı gerçekleşir diyorum. Kimyasal çözülmenin en etkili olduğu iklim Ekvator iklimidir, çünkü bu iklimde yağış miktarı çok fazladır ve güneş ışınları yıl boyu dike yakın açılarla geldiği için sıcaklık fazladır. Kimyasal çözülmenin görüldüğü alanlarda toprak oluşum süreci hızlıdır.

Ekvatoral iklim haritası

Kimyasal çözülmenin görüldüğü iklimler ;

1. Ekvator iklimi
2. Savan iklimi
3. Muson iklimi
4. Akdeniz iklimi
5. Okyanusa l iklim