Azonal - Taşınmış Topraklar

Dış kuvvetler tarafından bir bölgede biriktirilen topraklardır. Rüzgar, Akarsu gibi dış kuvvetler geçtikleri yerlerden ufak boyutlarda toprak parçalarını aşındırıp bünyesine katar, hızlarının azaldığı yerlerde bu toprak parçalarını biriktirirler. Zamanla biriken toprak parçacıkları bir örtü haline gelir ve taşınmış topraklar meydana gelir. Taşınmış topraklar, başka yerlerden taşınarak oluştuğu için bulunduğu bölgenin iklimini yansıtmazlar. Bu topraklar farklı farklı yerlerden taşınarak geldiği için bünyesinde çeşitli kayaçların parçaları vardır bu yüzden mineral bakımından zengindir. Taşınmış toprakların bir diğer özelliği ise tabakalaşmanın belirgin olmayışıdır.

Alüvyal Topraklar

Türkiye'de alüyval toprak

Alüvyal deyince aklımıza akarsu gelmelidir. Akarsuların taşıyıp biriktirdiği topraklardır.Akarsular hızlarının fazla olduğu bölgelerde aşındırma kuvveti fazladır. Akarsular aşındırma gücünün fazla olduğu yerlerde kayaçları ufak ufak parçalara ayırıp sonra bu parçaları bünyesine alırlar. Bu parçalar akarsunun hızının azaldığı yerlerde çökerek üst üste birikirler ve alüvyal topraklar meydana gelir. 

  Alüvyal topraklar akarsu boylarında ve delta ovalarında görülür. Yandaki resimde Türkiye'nin deltaları gösterilmiş yani alüyval toprakların görüldüğü yerler. Bu delta ovaları akarsuların taşıyıp biriktirmesi ile oluşturulmuş olan ovalardır.

Kolüvyal Topraklar

Kolüvyal toprak

Dağların eğimli yamaçlarından kopan toprak parçalarının eğimin azaldığı dağ eteklerinde birikmesi ile oluşan topraklardır. Bünyelerinde irili ufaklı taşlar bulunur. Kolüvyal toprakların oluşabilmesi için dağ yamaçlarının bitki örtüsü bakımında fakir olması gerekir. Eğer bitki örtüsü gür ise bitki kökleri toprakları tutacağı için aşınma olayı gerçekleşmez. Bu topraklar sellerin etkili olduğu yerlerde iri taneli iken sel olayının etkili olmadığı dağ yamaçlarında daha ince tanelidir.  Ülkemizdeki Toros ve Kuzey Anadolu dağlarında bu topraklar yaygın olarak görülür.

Lös Topraklar

Lös toprak

Lös deyince aklımıza rüzgarlar gelmelidir. Lös toprakları rüzgarların taşıyıp biriktirmesi ile meydana gelirler. Çok ince taneli topraklardır. Farklı farklı bölgelerdeki kayaçların aşındırılıp bir bölgede biriktirilmesi ile oluştukları için mineral bakımından zengindir buna bağlı olarak her taşınmış toprak gibi tarıma elverişlidir. Bu topraklar daha çok kurak ve yarı kurak iklimlerde görülürler. Çünkü bu iklim bölgeleri bitki örtüsü bakımından fakirdir ve bundan dolayı rüzgar bu bölgelerdeki kayaçları daha kolay aşındırırlar. Ekvatoral iklim gibi bitki örtülerinin çok gür olduğu bölgelerde rüzgarlar sürekli ağaç engeline takıldıkları için kayaçları aşındırmaz ve lös toprakları meydana getiremezler. Türkiye'de İç Anadolu bölgesinde bu tür topraklara rastlanır. Çünkü İç Anadolu bölgesinde Ilıman karasal (step) iklimi yani yarı kurak bir iklim hakimdir.

Moren Topraklar

Moren toprak

Moren deyince aklımıza buzullar gelmelidir. Moren toprakları buzulların taşıyıp biriktirmesi ile meydana gelir. Bu topraklar yüksek enlemlerde yani kutuplarda sıcaklığın donma noktasına olduğu bölgelerde ve dağların yüksek kesimlerinde görülür. Biliyorsunuz ki yükseklere çıkıldıkça her 200 metredir bir sıcaklık 1C° düşer bu yüzden dağların yüksek kesimlerinde sıcaklık donma noktasındadır yağışlar buraya kar şekilde düşer ve buzulları oluşturur. Sıcaklığın yükselmesi ile eriyen buzullar geçtikleri yerleri aşındırarak ufak ufak toprak parçalarını bünyesine alırlar ve hızlarının azaldığı yerlerde biriktirirler böylece moren toprakları oluşmuş olur. Ülkemizde yükseltisi fazla olan dağlarda görülür. Dünyada en az bulunan toprak tipidir.

Regosol Topraklar

Regosol deyince aklımıza volkanik araziler gelmelidir. Regosol topraklar volkanik araziler üzerinde kolüvyal topraklar üzerinde oluşur. Yani şöyle volkanik dağların eteklerinde zamanla biriken kolüvyal toprakların üzerinde volkan patlamaları ile ortaya çıkan kum boyutundaki taneler birikir ve regosol topraklar oluşur. Ülkemizde Nevşehir yöresinde ve Doğu Anadolu'daki volkanik arazilerde görülür.