Türkiye'de Etkili Olan Rüzgarlar ve Yönleri

Türkiye ve Rüzgarlar

Ülkemize kuzeyden gelen rüzgarlar sıcaklığı düşürücü etki yapar, güneyden gelen rüzgarlar ise sıcaklığı arttırıcı etki yapar.  Ülkemize kuzeyden gelen rüzgarlar ; poyraz rüzgarı , karayel rüzgarı ve yıldız rüzgarıdır. Güneyde gelen rüzgarlar ise lodos rüzgarı , kıble rüzgarı ve samyeli rüzgarıdır.

Azonal - Taşınmış Topraklar

Dış kuvvetler tarafından bir bölgede biriktirilen topraklardır. Rüzgar, Akarsu gibi dış kuvvetler geçtikleri yerlerden ufak boyutlarda toprak parçalarını aşındırıp bünyesine katar, hızlarının azaldığı yerlerde bu toprak parçalarını biriktirirler. Zamanla biriken toprak parçacıkları bir örtü haline gelir ve taşınmış topraklar meydana gelir. Taşınmış topraklar, başka yerlerden taşınarak oluştuğu için bulunduğu bölgenin iklimini yansıtmazlar. Bu topraklar farklı farklı yerlerden taşınarak geldiği için bünyesinde çeşitli kayaçların parçaları vardır bu yüzden mineral bakımından zengindir. Taşınmış toprakların bir diğer özelliği ise tabakalaşmanın belirgin olmayışıdır.

Zonal (Yerli) Topraklar

Zonal yani yerli topraklar iklim ve bitki örtüsüne bağlı olarak oluşurlar. Yani zonal topraklar bir iklime has olan topraklardır. Bu topraklarda azonal toprakların aksine tabakalaşma belirgindir. Başlıca yerli toprak tipleri ; laterit, terra rossa, kahverengi orman, çernezyom, bozkır, podzol, çöl, tundra topraklarıdır.

Fiziksel ve Kimyasal Çözülme

Yeryüzündeki kayaçların çözülmesi sonucu toprak oluşur. Toprak oluşum süreci çözülme olayına göre değişir. Çözülme olayları ise sıcaklık, gece gündüz arası sıcaklık farkı ve yağış miktarına bağlıdır. İki tip çözülme olayı vardır.

Rejimine Göre Akarsular

Akarsuların debilerinin yıl içerisinde gösterdikleri değişiklikler rejim olarak adlandırılır. Akarsuların rejimini etkileyen faktörleri iklim, kar erimeleri, bitki örtüsü, akarsunun uzunluğu ve beşeri faktörler olarak sıralayabiliriz. Rejimi etkileyen en önemli faktör ise iklimdir (yağış rejimi).Akarsular rejimlerine göre 4 dörde ayrılırlar.

Artezyen ve Gayzer

Artezyen

Artezyen

İki geçirimsiz tabaka arasında biriken suların sondaj yardımı ile yeryüzüne çıkarılmasına artezyen kaynak denir. Resimde gördüğünüz gibi üst tarafta bulunan geçirimsiz tabakanın bazı geçirimli yerleri vardır bu yerlere beslenme bölgesi adı verilir. Bu bölgelerde giren sular birikerek iki geçirimsiz tabaka arasında basınç altında kalır. Üst kısımdaki geçirimsiz tabakaya sondaj ile delik açılarak bu deliğe demir boru yerleştirilir, demir borunun su altında kalan kısımlar delikli olur. Fizik kurallarına uygun bir şekilde basınçtan dolayı açılan delikten su fışkırır. Suları soğuktur ve içme suyu olarak kullanılabilir.

Oluşumlarına Göre Doğal Göl Çeşitleri

Kara içlerindeki durgun su kütlelerine göl denir. Doğal göl ise insan etkisi olmadan iç ve dış kuvvetlerin doğal yollarla oluşturduğu göllerdir. Göllerin su seviyesi yükselince gideğenleri yardımıyla fazla suları dışarıya boşaltıyorsa bu göllere açık havzalı göl, eğer gideğenleri yoksa bu göllere kapalı havzalı göl denir. Gideğen ise göl taban seviyesini aşınca bu taşan suları başka göllere, ırmaklara yada denizlere taşıyan ayaktır.